مقاله: بررسي رواناب ناشي از سيل در حوضه آبريز قره چاي با استفاده از روش SCS و کاربرد سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)
بررسي
رواناب
ناشي از
سيل
در
حو
ضه آبريز
قره چاي
با استفاده از روش
SCS
و
کاربرد
سيستم اطلاعات جغرافيايي (
GIS
)
زهره مريانجي
و صفر معروفي
1. کارشناس ارشد، مركز تحقيقات هواشناسي استان همدان
2. استاديار گروه آبياري،
دانشکده کشاورزي، دانشگاه بوعلي سينا
چكيده
در اين مطالعه روانابهاي
بخشي از حوضه قرهچاي، از طريق تعيين بارش مازاد بهمنظور
پيشبيني حجم آب قابل استحصال ناشي از سيلابها
و برنامهريزي در زمينه مديريت منابع آب منطقه، مورد بررسي قرار گرفته است. بدين
منظور بر اساس
بارندگيهاي حداکثر 24 ساعته
، نقشه مدل ارتفاعي و گراديان بارش و نقشه همباران منطقه براي دوره بازگشتهاي
مختلف تهيه شد. سپس با توجه به نفوذپذيري خاکهاي منطقه، نقشههاي گروههاي
هيدرولوژيك خاك و کاربري اراضي با استفاده از تصاوير ماهوارهاي، تهيه گرديد و از
انقطاع اين نقشهها در
GIS
، نقشه
CN
منطقه تهيه گرديد. با تلفيق نقشههاي همباران در روش
SCS
، ميزان رواناب ناشي از بارش
رگبار مولد آن محاسبه شد و پهنههايي که پتانسيل ايجاد رواناب مشابهي دارند، تعيين
گرديدند. بهمنظور بررسي روانابهاي منطقه، هفت کلاس عمق جريان انتخاب گرديد،
که شامل جريانهاي کمتر از 20 ميليمتر، تا بيشتر از 120 ميليمتر بوده و تغييرات
بين کلاسها نيز 20 ميليمتر در نظر گرفته شد و احتمال وقوع هر يک از کلاسها براي
دوره بازگشتهاي 25، 50، 100 و 200 ساله محاسبه گرديد. نتايج بهدست آمده بيانگر
انطباق بسيار زياد بين نقشه مدل رقومي منطقه و عمق جريان ميباشد و با حرکت از
مناطق مرتفع حوضه بهطرف مناطق پست حوضه، سطوح با عمق رواناب کمتر، افزايش مييابند
و با ضريب جريان بلندمدت حوضه نيز مطابقت
دارد. همجنين بر اساس اين نتايج،
بدون توجه به دوره
بازگشت،
با افزايش عمق جريان، مقادير سطوح
کلاسهاي
مختلف رواناب
،
بهصورت نما
يي
کاهش مييابد. ضمناً به استثناء کلاس 20 ميليمتر، در
بقيه کلاسها
،
ميزان سطوح مربوطه با
دوره بازگشت، رابطه مستقيم داشته و ترتيب نزولي از دوره بازگشت 200 به 25 ساله ميباشد.
در خصوص جريان
هاي
کمتر از 20 ميليمتر
،
رابطه ميزان رواناب و سطوح آنها، معکوس ميباشد و با
کاهش دوره بازگشت، ميزان سطوح افزايش مييابد. اين امر نشان دهنده آن است که
روانابهاي کمتر از 20 ميليمتر که در حدود 50 درصد سطح منطقه را در بر ميگيرند،
عمدتاً مربوط به جريانهاي نرمالي هستند که تقريباً در اغلب موارد در منطقه جاري ميشوند
و مربوط به جريانهاي غير طغياني ميباشند. ولي در بقيه کلاسها که عمق جريان افزايش
مييابد، نقش جريانهاي طغياني بيشتر ميگردد.
واژههاي كليدي: پهنه بندي رواناب سطحي، روش SCS
، حوضه آبريز قرهچاي